Stomazorg: u krijgt een stoma

Wanneer u van de chirurg of uroloog te horen krijgt dat u een operatie moet ondergaan waarbij de kans bestaat op de aanleg van een stoma, dan gaat het een traject van start. Dit staat hieronder beschreven. 

Zie ook:

• stomazorg algemeen 
• stomaconsulenten 
• leven met een stoma

Voor de operatie

Voorlichting

Voor de operatie heeft u een afspraak met de stomaconsulent op de Stomapolikliniek. Tijdens deze afspraak vertelt de stomaconsulent over de operatie, de verzorging van de stoma en verschillende soorten opvangmaterialen. Daarnaast vertelt zij wat een stoma in het dagelijkse leven betekent (sporten/werken/vakantie etc). Het gesprek duurt ongeveer 1,5 tot 2 uur (dit is inclusief het bepalen van de plaats)
Neem gerust uw partner of een ander vertrouwd persoon mee naar dit gesprek. Thuis kunt u er dan nog eens rustig over napraten en hij of zij kan u de komende tijd beter ondersteunen.

Aftekenen van een geschikte plaats voor de stoma

Na het gesprek op het pré-operatief spreekuur wordt de plaats van de stoma bepaald. Dit gebeurt in samenspraak met de patiënt. Een goede plaats kan later veel problemen voorkomen.
De stomaconsulent houdt bij het bepalen van de plaats rekening met de soort operatie, de lichaamsbouw, het huidoppervlak (plooien/ littekens), de kleding die de patiënt gewend is te dragen, de sport die wordt beoefend, het werk dat hij of zij doet, enzovoorts.
De gekozen plaats wordt met een stift op uw huid getekend. Soms tekent de consulent verschillende plaatsen op de huid. In dat geval kan de chirurg de meest geschikte plaats kiezen. Het kan voorkomen dat de chirurg door onvoorziene omstandigheden tijdens de operatie een andere plaats voor de stoma moet kiezen.

De operatie

Voor het aanbrengen van een stoma is het nodig dat u wordt opgenomen in het ziekenhuis. U krijgt voorafgaand aan de operatie uitgebreide informatie over de opname en de operatie. U wordt onder narcose (algehele anesthesie) geopereerd. Het verloop van de operatie is afhankelijk van de reden voor het aanleggen van een stoma. Het kan zijn dat alleen het aanleggen van een stoma het doel van de operatie is. Het kan ook zijn dat u een veel grotere operatie moet ondergaan waar het aanleggen van de stoma een onderdeel van is. Er zijn twee operatietechnieken mogelijk: een kijkoperatie of een open operatie. Welke operatie in uw geval wordt uitgevoerd, bespreekt de chirurg vooraf met u.

Darmoperatie

Het soort darmoperatie is afhankelijk van de oorzaak van de afwijking en de plaats van de afwijking in de dikke darm. In het algemeen zal getracht worden de werking van uw darm weer te herstellen nadat het afwijkende deel uit de darm verwijderd is. Soms is dit echter niet mogelijk of verstandig. De chirurg kan dit pas beoordelen tijdens de operatie.
Er zijn verschillende oorzaken of redenen voor een darmoperatie. De operatie kan plaats vinden omdat er een ontsteking of vernauwing in de dikke darm zit.
Er kan ook sprake zijn van darmkanker waarvoor tijdens een operatie een gedeelte van de darm verwijderd wordt. Bij deze operatie verwijdert de chirurg de tumor met aan beide kanten daarvan een deel van het gezonde darmweefsel. Tevens worden de aangrenzende lymfevaten en lymfeklieren weggenomen.
Als het om een kwaadaardige tumor in de endeldarm gaat, vindt er meestal een voorbehandeling met radiotherapie (bestraling) plaats. De duur hiervan wordt per patiënt bepaald en is afhankelijk van de mate van doorgroei van de tumor in de darmwand en het omliggende weefsel.
De chirurg en de verpleegkundig specialist colon care geven de patiënt voor de operatie op de polikliniek uitleg over de ingreep, het verloop van de opname en de mogelijke complicaties. Ook wordt de eventuele aanleg van een stoma besproken. Verdere informatie over dit laatste krijgt u van de stomaconsulent.
Wordt een patiënt acuut geopereerd dan zal het traject anders verlopen. Het is belangrijk te beseffen dat de situatie bij iedereen anders kan zijn.

In de folder 'Sneller herstel na een darmoperatie' vindt u meer informatie over de zorg rondom de darmoperatie.

ERAS-protocol

De patiënten die een darmoperatie ondergaan worden in het Slingeland Ziekenhuis behandeld volgens het ERAS-protocol. Dit protocol is erop gericht de patiënt zo goed mogelijk voor te bereiden op de operatie en te ondersteunen in het herstel.

Darmoperaties waarbij stoma aangelegd kan worden

De verschillende darmoperaties waarbij een stoma aangelegd kan worden zijn:

• LAR: (low)anterior resectie of rectumresectie
  Bij deze operatie wordt een gedeelte van de endeldarm verwijderd. Nadat het zieke gedeelte van de darm is verwijderd, worden de twee uiteinden weer met elkaar verbonden. Soms wordt hierbij een tijdelijk ileostoma aangelegd. Dit is een stoma van de dunne darm die is aangelegd om de nieuwe verbinding van de darm, die tijdens de operatie is gemaakt, te ontzien. Als u weer goed hersteld bent van de darmoperatie, kan na enkele maanden een hersteloperatie plaatsvinden waarbij de stoma opgeheven wordt. 
• (Sub) totale colectomie
  Bij deze ingreep wordt een deel of de gehele dikke darm verwijderd. Voor deze ingreep kan gekozen worden bij ernstige vormen van colitis ulcerosa of bij de ziekte van Crohn. Dit zijn darmziekten die gekenmerkt worden door chronische ontstekingen.
  Ook bepaalde aandoeningen waarbij er poliepen in de dikke darm bestaan die een grote kans hebben om kwaadaardig te worden, kunnen een reden zijn om een gedeelte of de hele dikke darm te verwijderen.
  Als er niet voldoende endeldarm blijft bestaan om een verbinding te maken, maakt de chirurg van het bovenste uiteinde van de darm een blijvend ileostoma.
• APR: abdomino perineale resecti of rectumamputatie
  Voor deze ingreep wordt gekozen als de tumor te dicht bij de kringspier ligt om nog een goede aansluiting te kunnen maken. Hierbij wordt het onderste gedeelte van de endeldarm inclusief de anus verwijderd. Van het bovenste uiteinde van de darm wordt een definitief colostoma gemaakt. 
• Sigmoïdresectie
  Bij deze operatie wordt het gedeelte van de dikke darm dat de bocht net boven de endeldarm vormt, verwijderd. Daarna worden de uiteinden van de darmen weer met elkaar verbonden. Soms wordt hierbij een tijdelijk ileostoma aangelegd. Dit is een stoma van de dunne darm die aangelegd wordt om de nieuwe verbinding van de darm, die tijdens de operatie is gemaakt, te ontzien. Als de patiënt weer goed hersteld is van de darmoperatie, kan na enkele maanden een hersteloperatie plaatsvinden waarbij de stoma opgeheven wordt.
• Hartmann resectie/ procedure
  Hierbij wordt een gedeelte van de dikke darm verwijderd en is het niet mogelijk of wenselijk om direct een verbinding te maken tussen de uiteinden. Het onderste uiteinde van de darm wordt gesloten. Van het bovenste uiteinde maakt de arts een colostoma. De opzet is om in een later stadium de verbinding tussen de darmuiteinden weer te herstellen en zo het colostoma weer op te heffen.
• Opheffen ileostoma
  Tijdens deze operatie wordt de ileostoma gesloten en de normale doorgang in de dunne darm weer hersteld.
• Opheffen colostoma
  Hierbij wordt de colostoma opgeheven en wordt de doorgang in de dikke darm weer hersteld.

Voorbereiding op ontslag

Een voorwaarde voor het ontslag is dat de stomadrager zo goed mogelijk zelf voor de stoma kan zorgen en dat de darmwerking goed genoeg is (de productie van de stoma is genormaliseerd). De stomaconsulent verstuurt een machtiging voor vergoeding van stomamaterialen naar uw gekozen medisch speciaal zaak.
De verpleegkundige van de afdeling bestelt de benodigde stomamaterialen bij een medische speciaalzaak. De eerste bestelling van de medisch speciaalzaak wordt in principe op de afdeling in het ziekenhuis bezorgd of thuis op de 1e dag na ontslag uit het ziekenhuis. Daarna ontvangt u de materialen gewoon thuis als u deze zelf telefonisch of digitaal bestelt.
U kunt thuis bij de verzorging van de stoma ook hulp krijgen van de wijkverpleegkundige. Als u dat wilt, schakelt de afdelingsverpleegkundige al tijdens uw verblijf in het ziekenhuis de transferverpleegkundige in. De transferverpleegkundige regelt de hulp van de wijkverpleegkundige bij u thuis. Bij ontslag krijgt u een overdrachtsdocument mee voor de thuiszorg. Zodat voor de thuiszorg ook duidelijk is hoe de stomazorg gaat en uitgevoerd kan worden.

Controleafspraken na de operatie

Na uw ontslag komt u nog regelmatig voor controle terug naar het ziekenhuis. De eerste controle is ongeveer een week tot twee weken na uw ontslag (= ongeveer 14e dag na de operatie). De chirurg hoort dan graag hoe het met u gaat. Het streven is om deze afspraak te combineren met een bezoek aan de stomaconsulent. De stomaconsulent controleert dan de stoma en bespreekt eventuele problemen met u. Ook komen de psychische en sociale kanten van het hebben van een stoma aan bod. Zo nodig zal er een vervolgafspraak gemaakt worden.

Ga verder naar: Leven met een stoma