Stomazorg: leven met een stoma

Gepubliceerd op: 08 april 2013

Het leven met een stoma kent naast een wat tijdrovender lichamelijke verzorging, weinig beperkingen. Met een stoma kunt u gewoon onder de douche, in bad of naar het zwembad. Tijdens deze activiteiten wordt het opvangmateriaal ook gedragen (douchen kan ook zonder opvangmateriaal).

U kunt als u hersteld bent van de operatie, meestal uw normale werkzaamheden weer hervatten. Ook sporten behoort tot de mogelijkheden. Hoewel gevechtssporten, zoals judo, hoge eisen stellen aan het te gebruiken opvangmateriaal. Krachtsporten, zoals gewichtheffen, en zwaar tillen worden afgeraden vanwege de extra verhoogde buikdruk. Hierdoor kunnen complicaties ontstaan.

Voeding bij een stoma

Voeding is voor iedereen belangrijk. Een gezond het gevarieerd voedingspatroon heeft ons lichaam nodig voor herstel en gezondheid. Denk dan aan de schijf van 5. Ook voor stomadragers is een goede en gezonde voeding van belang.
Mensen die een stoma hebben, denken vaak onterecht dat ze veel voedingsmiddelen beter niet meer kunnen eten of bepaalde dranken moet laten staan. Bij een goed functionerend stoma mag u in principe alles eten en drinken. Wel is het verstandig te letten op wat u eet. Zo kunt u nagaan wat de invloed is van de voedingsmiddelen op uw ontlasting. Dit kan de vastheid van de ontlasting beïnvloeden of leiden tot meer gasvorming, geurvorming en verkleuring van de ontlasting. Dit verschilt per persoon en wordt door iedereen verschillend ervaren.

Belangrijk:

Eet rustig en met regelmaat.
Kauw het eten goed.
Probeer andere activiteiten tijdens het eten te vermijden.
Eet bij voorkeur aan tafel.
Als u een kunstgebit draagt, zorg dan dat deze goed past.
Zorg voor voldoende vocht (dit geldt voor alle soorten stoma's) en vezels (dit geldt voor de colo- en ileostoma)
Bij het ileostoma ook extra letten op het gebruik van zout en vocht.

Het omgaan met voeding na de operatie:

Neem meerdere en kleinere maaltijden, bv 6x per dag.
Eiwitten (vlees, vis en zuivelproducten) zijn goed voor het genezingsproces.
Kauw goed op het eten om de spijsvertering te bevorderen

De spijsvertering

De spijsvertering begint in de mond, als u kauwt dan worden in de mond enzymen aangemaakt die helpen om het voedsel te verteren. Het kauwen kan ook helpen om het maag,- darmstelsel te activeren.

Voldoende drinken

Het is belangrijk om per dag minstens 1.5 liter te drinken. Bij een vezelrijke voeding is die hoeveelheid minstens 2 liter. In bijzondere situaties als bij diarree, koorts of braken moet het vochttekort weer worden aangevuld. Het kan dan nodig zijn 2 á 3 liter in kleine slokjes te drinken gedurende de dag.

Geur en gasvorming

Door de spijsvertering ontstaan er altijd gassen. Voor iedereen is het verschillend welk soort voedsel voor meer gasvorming kan zorgen. Producten en activiteiten die voor extra gasvorming kunnen zorgen zijn:

koolsoorten en spruiten;
uien, knoflook en prei;
peulvruchten;
paprika;
koolzuurhoudende dranken;
bier;
gekruid eten;
roken;
te snel eten;
praten onder het eten;
kauwen van kauwgom;
drinken door een rietje;
snurken met open mond;
verkoudheid;
zenuwachtigheid;
een slecht passend gebit waardoor lucht wordt ingeslikt.

Er zijn ook voedingsmiddelen die juist voor extra geur kunnen zorgen. Zoals bijvoorbeeld:

uien, knoflook en prei;
langgekookte koolsoorten;
peulvruchten;
vis;
eieren;
vitamine b-tabletten.

Voedingsmiddelen die een verkleuring in de ontlasting kunnen hebben zijn:

spinazie;
bieten;
ijzerpreparaten.

Oplossingen

Door rekening te houden met de hierboven genoemde oorzaken van geur- en gasvorming kunt u de klachten (redelijk) beperken. Mocht u last van reuk- en gasvorming blijven houden, dan kunt u een aantal handelingen verrichten:

Leg een hand op de stoma wanneer u ‘gas’ voelt aankomen. Het geluid wordt zo verminderd.
Het stomazakje heeft een koolstoffilter om ervoor te zorgen dat u niet ruikt. Als het filter nat wordt dan werkt het filter niet meer. Bij de materialen worden ook stickers geleverd deze kunt u gebruiken om het filter af te plakken zodat deze niet nat wordt. Bijvoorbeeld tijdens het douchen.
Bij veel gasvorming en mogelijk balloning van het stomazakje zijn er systemen met een duofilter.

Zie ook 'Voeding bij stoma of pouch' van de Nederlandse stomavereniging.

Psychosociale gevolgen

De aanleg van een stoma is een ingrijpende gebeurtenis. Als u een stoma heeft gekregen, bent u herstellende van de operatie en van de ziekte waar de stoma het gevolg van is. U moet wennen aan het gevoel van de stoma en het stomazakje. U leert hoe u de stoma moet verzorgen en dit verloopt in het begin meestal niet vlekkeloos. Vaak voelen mensen zich na de operatie ‘beschadigd’ en is het zelfbeeld behoorlijk aangetast. In het begin vinden veel patiënten het moeilijk om zichzelf te bekijken en door anderen bekeken te worden. Het weer oppakken van de activiteiten die u voor de stomaoperatie deed, is niet altijd gemakkelijk.
De stomaconsulenten proberen u en uw naasten zoveel mogelijk te steunen bij het leren accepteren en het wennen aan een leven met een stoma. De eerste periode is vaak het moeilijkst. Uit de ervaring van andere stomadragers blijkt dat de manier waarop iemand in het leven staat van grote invloed is op het verwerkingsproces. Kunt u bijvoorbeeld gemakkelijk praten over wat u is overkomen, kunt u uw gevoelens uiten? Ook het contact met uw omgeving is zeer belangrijk. Als u open kunt praten met de mensen in uw omgeving, kan dit enorm helpen om uw leven aan te passen aan de nieuwe situatie.

Hulp en advies

Het is mogelijk om voorafgaande aan uw operatie te praten met een andere stomadrager over zijn of haar ervaringen. U kunt dit aangeven bij de stomaconsulent. Ook kunt u contact opnemen met de Nederlandse Stomavereniging.

Als u al een stoma heeft en het moeilijk vindt om te leren leven met de stoma, kunt u dit aangeven bij de stomaconsulent. Zij kan eventueel ook andere zorgverleners voor u inschakelen zoals een maatschappelijk werker, psycholoog of seksuoloog.

Zie ook:

Laatst bijgewerkt op: 14 oktober 2024