Ziekenhuisapotheek

De ziekenhuisapotheek zorgt voor een veilige behandeling met geneesmiddelen voor patiënten die in het Slingeland Ziekenhuis zijn opgenomen of in dagbehandeling worden behandeld en daarbuiten (zoals voor verpleeghuizen). Een team van 60 medewerkers verzorgt de inkoop, bereiding, verstrekking en bewaking van de medicijnen en daarnaast het laboratoriumonderzoek naar geneesmiddelspiegels. Samen met artsen en verpleegkundigen zorgen zij ervoor dat het juiste geneesmiddel, in de juiste vorm en hoeveelheid (dosis) op het juiste moment aan de juiste patiënt wordt gegeven. Hierbij is er specifieke aandacht voor medicatieveiligheid.
Daarnaast werkt de ziekenhuisapotheek nauw samen met de poliklinische apotheek Oude IJssel  Hier kunnen patiënten na hun ziekenhuisopname of polikliniekbezoek terecht met hun recept om medicijnen op te halen.

Gekwalificeerde apothekersassistenten werken in twee modern ingerichte bereidingsruimtes waar aseptische werkzaamheden uitgevoerd worden. De bereidingen worden in speciale stof-en bacterievrije werkbanken uitgevoerd (zogenaamde Laminar Air Flow (LAF)- kasten). Zo wordt de steriliteit van het product geborgd. Om de houdbaarheid lang genoeg te garanderen worden vloeistoffen waarin gemakkelijk een ziektekiem kan groeien in deze ruimte klaargemaakt. Een voorbeeld hiervan is parenterale voeding. Dit is voeding die direct in de bloedbaan wordt toegediend. Ook complexe bereidingen die gedurende lange tijd aan patiënten worden toegediend, worden hier samengesteld. 
Eén van de bereidingsruimtes is gereserveerd voor het verwerken van risicovolle stoffen, zoals chemotherapie voor de behandeling van kanker. In deze bereidingsruimte worden, naast het geneesmiddel, de medewerkers beschermd tegen deze risicovolle stoffen door extra maatregelen. Deze maatregelen zijn vastgelegd in de Arbowet en bestaan onder andere uit specifieke kledingvoorschriften en werkwijzen.

Welke informatie verstrekt de ziekenhuisapotheek?

De ziekenhuisapotheker, bijgestaan door apothekersassistenten, adviseert artsen, arts-assistenten, verpleegkundig specialisten en verpleegkundigen over een juist gebruik van geneesmiddelen. Ook opgenomen patiënten kunnen advies vragen aan de ziekenhuisapotheker. De dagdienstapotheker is bereikbaar op telefoonnummer (0314) 32 98 89.
Voor een aantal geneesmiddelen geeft de apotheek advies over de dosering voor een individuele patiënt. Op basis van de bepaling van geneesmiddelen in het bloed (bloedspiegelbepalingen), berekent hij de juiste dosering voor de patiënt. Ook kan de ziekenhuisapotheker giftige stoffenin het bloed laten bepalen en de arts adviseren over de juiste behandeling bij een vergiftiging (intoxicatie). De verpleging kan op verzoek van de patient Geneesmiddelinformatie voor Patienten (GIP) afdrukken.

Wat gebeurt er op gebied van medicatieverificatie bij opname in het ziekenhuis?

Bij opname van een patiënt in het ziekenhuis wordt de medicatie die de patiënt gebruikt in kaart gebracht. Een apothekersassistent, getraind voor deze medicatiecontrole, komt langs op de afdeling bij acute opnames in het ziekenhuis om dit gesprek te voeren.
Bij een geplande opname heeft de patiënt naast het preoperatieve spreekuur een afspraak op het medicatiespreekuur. Bij de geplande opnames wordt het medicatiecontrole-gesprek tijdens dit medicatiespreekuur uitgevoerd. 
Nadat de medicatie in kaart is gebracht, bepaalt de arts of en hoe deze geneesmiddelen gedurende de opname voortgezet moeten worden.

Op welke manier wordt medicatiebewaking uitgevoerd in de ziekenhuisapotheek?

Medicatieopdrachten worden in het ziekenhuisinformatiesysteem vastgelegd. Daarbij wordt er medicatiebewaking uitgevoerd, zodat de veiligheid van de medicatie kan worden gewaarborgd. Hierbij wordt onder andere gekeken naar de juistheid van dosering, dubbelmedicatie (het gelijktijdig gebruiken van twee of meer geneesmiddelen die dezelfde werkzame stof bevatten), wisselwerking met andere geneesmiddelen die de patient gebruikt (interacties), vastgelegde allergieën, verminderde nierfunctie. Ook bedenken de medewerkers alternatieven als een patiënt tijdelijk geen tabletten kan slikken of bijvoorbeeld sondevoeding krijgt. Zodat de patiënt ondanks zijn slikprobleem toch de juiste medicatie kan krijgen. Een ander voorbeeld is dat de ziekenhuisapotheek de medicatie beoordeelt van patiënten met een verminderde nierfunctie.

Wat is medicatieverificatie en medicatieoverdracht na ontslag uit het ziekenhuis?

Bij ontslag uit het ziekenhuis bespreekt een speciaal daarvoor opgeleide apothekersassistent of verpleegkundige met de patiënt welke wijzigingen er zijn geweest in de medicatie tijdens de opname. Het recept dat de arts uitschrijft en het actuele medicatie-overzicht wordt doorgegeven aan de eigen apotheek of de poliklinische Apotheek Oude IJssel. Zo kan de patiënt direct de medicijnen afhalen of laten bestellen door de apotheek.

Welke diensten verleent de ziekenhuisapotheek aan instellingen voor langdurige zorg?

De ziekenhuisapotheek levert de voorgeschreven medicatie aan cliënten die langdurig zorg met behandeling krijgen en die verblijven in een zorginstelling van Azora of Markenheem. De specialisten ouderengeneeskunde van deze instellingen schrijven elektronisch medicatie voor, waarbij medicatiebewaking plaatsvindt in de ziekenhuisapotheek.
De medicatie wordt verstrekt in een medicatierol, die in de ziekenhuisapotheek wordt geproduceerd. Deze bestaat uit een reeks zakjes, met 1 geneesmiddel per innamemoment per zakje. De ziekenhuisapotheek beschikt over een eigen verpakkingsmachine, die deze medicatierollen produceert. Dit verpakkingsproces wordt ook wel een Geautomatiseerd Distributie Systeem genoemd, oftewel GDS. In dit filmpje is te zien hoe dit werkt.
Dagelijks vindt vervoer plaats van de medicatie naar de locaties Antonia, Schuylenburg, Debbeshoek, Den Es, De Bettekamp, Hof van Varwijk, Meulenbeek, Gertrudis, (Azora), De Bleijke, Schavenwijde, de Zonnekamp, Hyndendael en Croonemate (Markenheem).
Een ziekenhuisapotheker neemt deel aan het farmacotherapie-overleg, waarbij samen met de specialisten ouderengeneeskunde overleg plaatsvindt over het gebruik van geneesmiddelen voor verschillende aandoeningen. Ook zorgen zij samen voor een jaarlijkse 'medicatiereview' voor iedere bewoner van de zorginstelling. Dit betekent dat ze een beoordeling van de lopende medicatie uitvoeren. Daarnaast levert een ziekenhuisapotheker een bijdrage aan de medicatieveiligheid, door vast te stellen welke procedures moeten worden gevolgd, deze te evalueren en scholing te geven.

Wat is de procedure bij dure geneesmiddelen in de ziekenhuisapotheek?

Alle ziekenhuizen in Nederland zijn verantwoordelijk voor het verstrekken van bepaalde dure specialistische geneesmiddelen. Deze worden 'add on' geneesmiddelen genoemd. De TNFα-remmers zijn hier een voorbeeld van. Ze worden ingezet bij patiënten met de ziekte van Crohn, reuma en bij huidziekten met specifieke indicaties. Deze dure geneesmiddelen worden tijdens het poliklinisch spreekuur voorgeschreven. 
De ziekenhuisapotheek werkt samen met alle openbare apothekers in de regio voor het verstrekken van deze geneesmiddelen. Via een logistiek netwerk worden de voorgeschreven geneesmiddelen door de ziekenhuisapotheek aan de openbare apotheken geleverd. Uiteindelijk verstrekt de openbare apotheek na medicatiebewaking deze middelen aan de patiënten.
Medicatie tegen kanker in tabletvorm, groeihormonen voor volwassenen en vruchtbaarheidshormonen (fertiliteitshormonen) behoren ook tot deze dure (specialistische) geneesmiddelen. Deze groeihormonen worden net zoals de TNF-alfaremmers, via de openbare apotheken aan de patiënt verstrekt. Medicatie tegen kanker in tabletvorm en vruchtbaarheidshormonen worden alléén door de poliklinische apotheek de Oude IJssel aan patiënten verstrekt.

Hoe gaat de ziekenhuisapotheek om met uw medicatiegegevens?

Voorafgaand aan ieder polikliniekbezoek in het Slingeland Ziekenhuis zorgt de ziekenhuisapotheek voor het opvragen en registreren van uw medicatiegegevens. Hierdoor kan de arts deze gegevens inzien en kan er bewaking plaatsvinden op de geneesmiddelen die u gebruikt. Uw gegevens worden opgehaald via het Landelijk Schakelpunt (LSP), dit is een beveiligd netwerk waar artsen en apotheken op aangesloten zijn. Door gebruik van het LSP kunnen uw gegevens op een veilige manier worden doorgegeven aan het ziekenhuis. Van belang is dat u zowel in uw eigen apotheek als bij uw huisarts apart akkoord geeft voor de gegevensuitwisseling. Wanneer u dit niet doet, kan het ziekenhuis uw gegevens niet ophalen en inzien. Hierdoor kan medicatiecontrole niet volledig worden uitgevoerd.

Wat kunt u als patiënt zelf doen?

• Haal voor uw bezoek aan het ziekenhuis uw actuele medicatieoverzicht bij uw apotheek.
• Vertel uw arts en apothekersassistent bij opname welke medicijnen u, met of zonder recept, gebruikt. Ook geneesmiddelen die u zonder recept koopt bij de drogist of supermarkt zijn hierbij belangrijk, denk aan crèmes, pijnstillers, vitaminepreparaten en homeopathische middelen.
• Heeft u in het verleden medicijnen gebruikt waarvan u bepaalde bijwerkingen of een allergische reactie kreeg? Vertel het uw openbaar apotheker en laat het vermelden op uw medicatieoverzicht.
• Bij opname in het ziekenhuis zult u merken dat verpakkingen of medicijnen er vaak anders uitzien dan degene die u thuis gebruikt. Is er iets niet duidelijk of heeft u vragen over uw medicijnen? Vraag het uw zorgverlener(s), zij zijn altijd bereid om uw vragen te beantwoorden.
• Zorg dat u het toestemmingsformulier van het Landelijk Schakelpunt invult. Het Slingeland Ziekenhuis kan via het Landelijk Schakel Punt uw medicatiegegevens digitaal inzien. Het formulier is ook verkrijgbaar bij uw apotheek. Online uw toestemming geven kan via www.ikgeeftoestemming.nl.

Meer informatie

Meer informatie over medicatie

• Medicatieveiligheid: website VMSzorg
• Toestemming geven voor inzien medicatiegegevens (LSP) via ikgeeftoestemming.nl
• Zorg voor een actueel overzicht van uw medicijnen

Interessante websites

• Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers 
• Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie 
• www.lareb.nl, voor het melden van bijwerkingen van geneesmiddelen 
• www.cbg-meb.nl, achtergrondinformatie over in Nederland geregistreerde geneesmiddelen 
• www.apotheek.nl, de website van alle apotheken in Nederland

Voorlichtingsfilms 'Medicijngebruik in het ziekenhuis'

De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers heeft een aantal korte films voor patiënten ontwikkeld over het gebruik van medicijnen in en buiten het ziekenhuis. 

• Wat doet de apotheker van het ziekenhuis voor mij als patiënt? 
• Wie bewaakt mijn medicijngebruik tijdens mijn opname? 
• Wie bewaakt dat ik voor mijn behandeling altijd de juiste medicatie krijg?  
• Worden mijn medicijnen in het ziekenhuis op maat klaargemaakt? 
• Wie bewaakt mijn medicijngebruik als ik op de Intensive Care lig? 
• Hoe weet de arts of een bepaald medicijn bij mij werkt of niet?  
• Hoe houd ik overzicht op mijn medicijngebruik na ontslag uit het ziekenhuis? 
• Kan een behandeling met bepaalde medicijnen ook thuis plaatsvinden? 
• Hoe weet mijn arts welke dosering voor mij de juiste is?