Vasculitis: ontsteking van de bloedvatwand
Vaak een moeilijke diagnose, met een langdurige behandeling
Gepubliceerd op: 14 januari 2022Vasculitis is een ontsteking van de bloedvatwand. De klachten die dit geeft, zijn niet altijd even gemakkelijk te herleiden tot deze vrij zeldzame ziekten. Dit maakt de diagnose soms lastig. Voor een groot deel van de patiënten heeft de ziekte een chronisch karakter. Maar met medicatie is vasculitis doorgaans goed te behandelen. Internist Job Huussen vertelt erover.
Vasculitis is, net als bijvoorbeeld reuma, een zogeheten auto-immuunziekte. Daarbij keert het afweersysteem zich tegen het eigen lichaam, wat ontstekingsreacties geeft. “Waarschijnlijk wordt dit ziekteproces in gang gezet door een virus of bacterie”, vertelt Job Huussen. “Erfelijke (genetische) aanleg lijkt een rol te spelen, maar de ziekte laat zich niet voorspellen op basis van genetische informatie. Vasculitis komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen. We weten ook dat roken het risico op vasculitis vergroot.”
Diagnose
Er zijn drie soorten vasculitis: van de grote, de middelgrote en de kleine bloedvaten. De klachten kunnen heel divers zijn en zijn mede afhankelijk van de plaats waar de vasculitis zich voordoet. “Vasculitis is een vrij zeldzame ziekte, die bovendien vaak niet snel wordt herkend”, zegt Job Huussen. Je moet als arts deze ziekte regelmatig tegenkomen om hem snel te kunnen herkennen. De meeste patiënten komen terecht bij de internist of de reumatoloog.”
Hoe wordt de diagnose gesteld? “Belangrijke hulpmiddelen daarbij zijn de PET-scan en het biopt. Een PET-scan (zie foto) maakt de bloedvaten waarvan de wand ontstoken is zichtbaar. Bij een biopt wordt een stukje weefsel weggenomen voor onderzoek. Ook is er de zogeheten ANCA-test. Dat is een specifiek bloedonderzoek waarmee bepaalde vormen van vasculitis zijn aan te tonen.”
Met een PET-scan kan vasculitis zichtbaar worden gemaakt, doordat de aangetaste bloedvaten donker kleuren. Op deze PET-scan zijn de aorta en de vertakkingen door vasculitis aangetast.
Behandeling
Gelukkig is vasculitis over het algemeen goed te behandelen. Voor sommige patiënten volstaat een eenmalige behandeling van twee jaar, waarna de ziekte niet meer terugkomt. Voor de anderen is vasculitis een meer chronische ziekte die, net als bijvoorbeeld reuma, van tijd tot tijd kan opvlammen. Deze patiënten hebben blijvend medicatie nodig.
Daarbij gaat het onder meer om diverse vormen van ontstekingsremmende medicatie. “Wat bijdraagt, is een leefstijl die goed is voor je bloedvaten en je bloeddruk”, merkt Job Huussen op. “Zoals niet roken, voldoende bewegen, een gezond gewicht en niet te veel zout eten.”
Expertise Centrum
Omdat de ziekte vrij zeldzaam is, is er weinig wetenschappelijk
onderzoek beschikbaar voor het kiezen van de meest effectieve behandeling. “Er is geen standaard behandeling die voor alle vasculitis-patiënten even goed werkt”, legt Job Huussen uit. “Als arts kies je, uiteraard in overleg met de patiënt, een behandeling op basis van je eigen ervaringen en die van collega-artsen. In Groningen zit het Vasculitis Expertise Centrum, waar ik als arts altijd terechtkan voor informatie en advies. Daar maak ik graag en regelmatig gebruik van. Ik vertel patiënten ook over dit centrum en soms willen patiënten daar naartoe voor een second opinion. Ik steun patiënten daarin.”
Waar Job Huussen patiënten ook op attendeert, is de Vasculitis Stichting. “Deze stichting is actief in het voorzien van betrouwbare en actuele informatie aan patiënten. Ik merk aan meerdere van mijn vasculitispatiënten dat zij daar veel informatie vandaan halen. Dat kan ik als arts alleen maar toejuichen.”
Drie soorten vasculitis
Er zijn drie soorten vasculitis: van de grote, de middelgrote en de kleine bloedvaten.
Grote bloedvaten
Vasculitis van de grote bloedvaten komt het meest voor. “Dat betreft de aorta (de levensslagader) en de grote aftakkingen daarvan in de benen, de armen en het hoofd. Deze ontsteking geeft klachten als koorts, nachtzweten en gewichtsverlies. Bij vasculitis in de benen krijgt de patiënt soortgelijke klachten als patiënten met zogeheten etalagebenen.” Dit zijn pijnlijke benen als gevolg van een slechte doorbloeding. “Die pijnklachten verergeren bij inspanning, want bij inspanning vragen de spieren meer zuurstof. Door de slechte doorbloeding ontstaat zuurstoftekort in de spieren, met pijn als gevolg. Bij vasculitis is de wand van het bloedvat ontstoken, waardoor de doorbloeding slechter is. En bij vasculitis in het hoofd? “Hierbij is de wand van de slagader ontstoken die langs de zijkant van het hoofd loopt. Dit geeft hoofdpijn, uitval van het gezichtsveld en pijn in de kauwspieren, doordat die te weinig zuurstof krijgen.”
Middelgrote bloedvaten
Vasculitis van de middelgrote bloedvaten komt minder vaak voor. Deze vorm van vasculitis tast de bloedvaten in bijvoorbeeld de nieren, de huid en de darmen aan. De klachten komen deels overeen met vasculitis in de grote bloedvaten, zoals nachtzweten en gewichtsverlies. Een specifieke klacht is buikpijn.
Kleine bloedvaten
En dan is er nog vasculitis van de kleine bloedvaten. Daarbij gaat het om de microscopisch kleine haarvaatjes. Hierbij zijn vaak verschillende orgaansystemen tegelijk betrokken, zoals het keel-neus-oor-gebied, de lage luchtwegen en de nieren.
Veel varianten
“Vasculitis kent veel varianten”, legt Job Huussen uit. “De klachten zijn divers en zijn mede afhankelijk van de plaats waar de vasculitis zit. De klachten die we hier noemen, zijn maar een kleine greep van de mogelijke klachten. Sommige vormen van vasculitis hebben een specifieke naam. Bijvoorbeeld Granulomatose met PolyAngiitis (werd voorheen de ziekte van Wegener genoemd).”
Laatst bijgewerkt op: 02 mei 2022
