Soa’s komen vaker voor dan gedacht, ook bij ouderen
Gepubliceerd op: 02 november 2021Meestal te voorkomen door veilig te vrijen
Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s), ook wel geslachtsziekten genoemd, komen veel voor. In alle leeftijdsgroepen. Bij mensen van middelbare leeftijd en ouder is het aantal gevallen de laatste twintig jaar zelfs verdubbeld. Sommige soa’s kunnen, als ze niet behandeld worden, ernstige gevolgen hebben.
Van oudsher zijn dermatologen de medisch specialisten met soa’s als aandachtsgebied. “Officieel heten we dan ook dermatoloogvenereoloog. Venereologie is de medische leer van de soa’s”, zegt dermatoloog Kim Meeuwis, die onder meer genitale huidziekten als aandachtsgebied heeft. Nu is het niet zo dat iedereen met een soa, of verdenking daarop, automatisch bij een dermatoloog terechtkomt. “Een grote groep mensen kan voor onderzoek en behandeling gratis en anoniem terecht bij de GGD. Dat zijn jongeren onder 25 jaar, sekswerkers, slachtoffers van seksueel geweld, en mannen die seksuele contacten hebben met andere mannen. Die laatste groep loopt extra risico, met name ook op hiv, als zij met wisselende partners (zonder condoom) anale seks hebben. Daarbij kunnen kleine wondjes ontstaan, die de kans op besmetting vergroten. De overheid neemt de seksuele volksgezondheid serieus en maakt daarom voor deze groepen onderzoek naar en behandeling van soa’s gratis.”
De overige groepen kunnen niet voor onderzoek en/of behandeling terecht bij de GGD. Zij gaan hiervoor óf naar de huisarts óf (na verwijzing) naar de dermatoloog.
Door seks
Een soa kun je oplopen door het hebben van seks, vooral seks zonder condoom. Een soa wordt overgebracht door contact met het slijmvlies, vaginaal vocht, sperma of bloed van een sekspartner. En zoenen dan? “Met alleen zoenen breng je zelden soa’s over”, aldus Kim Meeuwis. “Bijvoorbeeld schurft of schaamluis kun je wel overbrengen door dicht bij elkaar te zijn.”
De top zes
Kim Meeuwis noemt de zes meest voorkomende soa’s: “Genitale wratten (komen heel veel voor), herpes genitalis, chlamydia, gonorroe (‘druiper’), syfilis en hiv. Genitale wratten zijn onschuldig, maar vervelend. Echter, chlamydia kan leiden tot onvruchtbaarheid. Hiv kan zich, zonder behandeling met hiv-remmers, ontwikkelen tot het dodelijke aids. En syfilis kan zich bijvoorbeeld in de hersenen nestelen. Kortom, je moet een soa serieus nemen. Dus proberen te voorkomen dat je het krijgt. En, als je het hebt, laten behandelen.”
De genoemde soa’s worden in het kader bij dit artikel kort besproken. “Soa’s komen veel voor”, weet Kim Meeuwis. “Maar dat blijft over het algemeen vrij verborgen, omdat mensen er niet mee te koop lopen. Soa’s worden veelal geassocieerd met jongeren. De voorlichtingscampagnes zijn ook vooral op deze groep gericht. Maar soa’s zijn van alle leeftijden."
"Door het toenemend aantal echtscheidingen, en daarmee meer mensen die (internet)daten, zien we de laatste twintig jaar een verdubbeling van het aantal soa’s bij 40- en 50-plussers.”
Condoom
Soa’s gaan meestal over met medicijnen. Maar voorkomen is beter. “Het beste middel daarvoor is het gebruik van een condoom tijdens seksueel contact”, aldus Kim Meeuwis. “Ook bij contact tussen mond en geslachtsdeel of anus geeft een condoom bescherming. Dit kun je dan over de huid leggen. Overigens kun je sommige soa’s ook krijgen door contact met huid die niet onder het condoom zit, zoals genitale wratten. Als een vrouw wat droog is (wat bij oudere vrouwen meer voorkomt), kunnen er makkelijker wondjes ontstaan tijdens seksueel contact. Die wondjes vergroten het risico op besmetting. Een glijmiddel kan het ontstaan van wondjes voorkomen en maakt de seks prettiger. Maar het geeft niet de bescherming die een condoom biedt.”
Vraagt u zich af of u misschien een soa heeft opgelopen? Laat u dan testen. Daarvoor kunt u terecht bij de huisarts. En (zoals eerder genoemd): sommige groepen kunnen hiervoor gratis terecht bij de GGD.
1. Genitale wratten
Wratjes rond en in de genitaliën en soms in of rond de mond. Veroorzaakt door het HPV-virus. Onschuldig, gaan meestal uiteindelijk vanzelf over, maar vervelend. Te behandelen door onder meer aanstippen met stikstof en met speciale zalf.
2. Herpes genitalis
De genitale variant van het koortslipvirus. Geeft pijnlijke blaasjes of zweertjes, gaat nooit meer weg uit het lichaam en steekt de kop op tijdens periodes met minder weerstand.
3. Chlamydia
Geeft vaak geen klachten. Maar soms buikpijn, pijn of branderigheid bij plassen, afscheiding uit penis of vagina, koorts, en bij mannen pijn in de balzak. Kan bij vrouwen onvruchtbaarheid veroorzaken. Bacterieel, dus te behandelen met antibiotica.
4. Gonorroe (‘druiper’)
Geeft afscheiding en pijn bij plassen. Soms jeuk en afscheiding bij anus. Bij vrouwen ook bloedverlies. Bacterieel, dus te behandelen met antibiotica.
5. Syfilis
Begint met pijnloos zweertje op of bij geslachtsdeel, dat na een paar weken weer verdwijnt. In tweede stadium: onder meer huidafwijkingen over hele lichaam, haarverlies, grieperig. In derde stadium: de bacterie beschadigt organen, zoals de hersenen (wat gedragsproblemen veroorzaakt). Syfilis is bacterieel en is in alle stadia behandelbaar met antibiotica.
6. Hiv
Veroorzaakt door een virus dat het afweersysteem aantast. Niet te genezen, maar te behandelen met hiv-remmende medicijnen waardoor er goed mee te leven is. Zonder deze behandeling kan hiv zich ontwikkelen tot het dodelijke aids.
Laatst bijgewerkt op: 02 mei 2022
