Nieuwe therapie bij lymfeklierkanker: CAR-T-celtherapie

Bloedziekten zijn steeds beter behandelbaar, patiënten blijven langer in leven en kunnen meer soorten behandeling krijgen. CAR-T-celtherapie is een innovatieve behandeling die voor sommige patiënten levensreddend kan zijn.

CAR-T-celtherapie is een redelijk nieuwe therapie die onder andere wordt gegeven bij patiënten met snelgroeiende lymfeklierkanker bij wie andere vormen van behandeling niet goed werkten. Goede ervaring met de therapie is er al wel bij een andere bloedziekte. Ruim tien jaar geleden werd de eerste jongere met acute lymfatische leukemie al met CAR-T-celtherapie behandeld. Daarnaast wordt CAR-T celtherapie ook toegepast in onderzoeken bij een ander soort beenmergkanker, namelijk multipel myeloom.

Grotere overlevingskans

Met nieuws over innovatieve behandelingen voor kanker is voorzichtigheid geboden. Dat neemt niet weg dat hematoloog Jolien van Heek en haar collega-hematologen hoopvol zijn over de ontwikkeling met CAR-T-celtherapie. “De reactie van het lichaam op deze therapie is erg goed te noemen. Ongeveer 85 procent van de patiënten laat een verbetering van de lymfeklierafwijkingen zien. Na vijf jaar is ongeveer 45 procent van de behandelde patiënten nog in leven. Bijna vijftig procent overlevingskans klinkt voor mensen misschien niet als zoveel. Maar voor mensen die al twee andere behandeltrajecten hebben gehad, is dat goed. Zeker voor patiënten die eerder geen andere behandelopties meer zouden hebben.”

Belangrijk om mee te geven is dat niet iedere patiënt met lymfeklierkanker in aanmerking komt. Het gaat op dit moment om bepaalde soorten snelgroeiende lymfeklierkanker. Ook zitten er voorwaarden aan de kostbare behandeling. Jolien van Heek legt uit: “Als een patiënt lymfeklierkanker heeft, krijgt hij eerst chemo en/of immuuntherapie omdat we weten dat we een groot deel van de patiënten hiermee genezend kunnen behandelen. Om in aanmerking te komen voor CAR-T-therapie moet de patiënt minimaal twee verschillende soorten kuren hebben gehad. Ook moet de patiënt lichamelijk en conditioneel in staat zijn de therapie aan te kunnen. Daarvoor kijken we vooraf of het hart, de longen, de nieren en de lever goed werken, en of zij fit genoeg zijn om deze pittige behandeling te ondergaan.”

Pittige behandeling

De behandeling in het Radboudumc is best een opgave voor de patiënt. De behandeling begint met infusen in de elleboog, die de T-cellen in drie tot vier uur uit het bloed filtert (zie ook kader voor uitleg). Daarna worden de T-cellen bewerkt in een laboratorium, dat ongeveer vier weken duurt. Soms zijn er dan overbruggende chemokuren of bestralingen nodig om de ziekte tussentijds te onderdrukken. Als de tumorcellen heel snel groeien gaan patiënten soms al te snel achteruit om de behandeling nog te kunnen ondergaan.

Als de T-cellen klaargemaakt zijn worden patiënten opgenomen op de verpleegafdeling Hematologie van het Radboudumc. Voorafgaand aan de infusie van de CAR-T-cellen krijgen ze eerst een voorbereidende chemokuur. Het doel hiervan is om de andere afweercellen te verwijderen en zo ruimte te maken voor de CAR-T-cellen. Hierna worden de CAR-T-cellen teruggegeven. De totale opname duurt gemiddeld genomen vier weken.

De eerste periode na het teruggeven van de T-cellen is zwaar, vertelt de hematoloog. “De bloedwaardes gaan omlaag, waardoor de weerstand verminderd. Patiënten zijn daardoor gevoelig voor bijvoorbeeld infecties. Soms worden ze misselijk en hebben ze problemen van de slijmvliezen, waardoor eten en drinken moeizaam is. Bijwerkingen tijdens de ziekenhuisopname zijn er ook. Neurologische klachten, zoals spraak- of geheugenproblemen en ernstige koortsreacties komen in de eerste weken vaak voor. Soms is het hiervoor zelfs nodig dat patiënten tijdelijk op de intensive care worden opgenomen of moeten zij zelfs aan de beademing. Bij de meeste patiënten verbeteren deze bijwerkingen binnen enkele weken na de infusie, maar heel soms overlijden patiënten ook aan de complicaties. Na de opname blijft de afweer soms zelfs tot een jaar verminderd en blijft er soms ook nog noodzaak tot transfusie in de eerste maanden na behandeling.”

Boost

De hematoloog tot slot: “Als de behandeling aanslaat, mag de patiënt verwachten dat hij of zij een goede kwaliteit van leven heeft. De onderzoeken voor CAR-T-cel therapie lopen nu pas enkele jaren voor lymfoompatiënten, maar de behandeling lijkt een goede kans op genezing te geven. Het is nog te vroeg om definitief te zeggen of mensen ook kunnen genezen. In de afgelopen jaren zagen we wel dat er mensen zijn bij wie de ziekte niet terugkomt. De tijd gaat het ons leren.”

Informatiebijeenkomst

Er is op 4 juli 2024 een voorlichtingsbijeenkomst over CAR-T-celtherapie bij verschillende ziektebeelden, in samenwerking met de patiëntenorganisatie Hematon.