Leeftijdsspecifieke zorg voor jongvolwassenen met kanker
AYA-team gestart in het Slingeland Ziekenhuis
Gepubliceerd op: 27 februari 2023
Op 4 februari is het Wereldkankerdag. Jaarlijks wordt op deze dag wereldwijd stilgestaan bij de impact van kanker. Kanker zet de wereld immers op z’n kop, het verandert alles. Zeker ook voor jonge mensen is de impact op hun leven erg groot. Zij hebben vaak veel vragen die specifiek zijn voor hun leeftijd en situatie. Het Slingeland Ziekenhuis start daarom vanaf februari met AYA-zorg: leeftijdsspecifieke zorg voor mensen die in de leeftijd van 18 tot en met 39 jaar te horen krijgen dat ze kanker hebben. Met AYA-zorg is er aandacht voor zorgbehoeften van deze groep jonge mensen.
Elk jaar horen ongeveer 3.900 jongvolwassenen tussen de 18 en 39 jaar in Nederland dat zij kanker hebben. Deze AYA’s (adolescents & young adults) zijn in de bloei van hun leven en verliezen bij de diagnose vaak de grip op hun leven. Het Slingeland Ziekenhuis biedt deze patiënten leeftijdsspecifieke zorg en ondersteuning die samenhangt met hun medische behandeling. AYA-zorg gaat uit van de vraag: “Wie ben jij en wat heb je nodig?” tijdens en ook na kanker. Het AYA-team van het Slingeland Ziekenhuis bestaat uit zorgprofessionals die specifieke kennis hebben over kanker op jongvolwassen leeftijd.
Uitzondering in de wachtkamer
De meerderheid van alle kankerpatiënten is ouder dan 60 jaar, wat maakt dat jongvolwassenen veelal een uitzondering vormen in de wachtkamer. Deze AYA’s (adolescents & young adults) zijn de kinderafdeling ontgroeid en komen daardoor automatisch terecht tussen oudere medepatiënten. Zij kampen met andere vragen, over bijvoorbeeld het afmaken van hun studie, solliciteren bij een eerste baan, het afsluiten van een hypotheek of het stichten van een gezin. Uit onderzoek blijkt bovendien dat kankercellen zich soms anders kunnen gedragen in een jongvolwassen lichaam dan in dat van ouderen en kinderen. Ook speelt erfelijke aanleg vaker een rol bij het ontstaan van de kanker. De medische behandeling dient daarom zoveel als mogelijk afgestemd te worden op deze unieke patiëntgroep. AYA-zorg heeft aandacht voor al deze leeftijdsspecifieke zorgbehoeften.
AYA-zorg in het Slingeland Ziekenhuis
Internist-oncoloog Rune van de Wetering en verpleegkundig specialist Janneke Lanke zien ook dat de behoefte voor leeftijdsspecifieke aandacht bij AYA’s groot is. Janneke: “Deze jong volwassenen zijn in de bloei van hun leven en worden door hun ziekte ineens geconfronteerd met problemen op allerlei gebieden, zoals studie, werk, relaties en vruchtbaarheid. Het is heel belangrijk dat hier aandacht voor is en dat zij op deze thema’s de juiste begeleiding krijgen.”
Internist-oncoloog Rune van de Wetering voegt toe: “Signaleren dat AYA’s andere aandacht nodig hebben dan oudere patiënten is de eerste stap. Zo praten we al vóór de start van de behandeling over vruchtbaarheid, omdat sommige behandelingen, zoals chemotherapie of bestraling, onvruchtbaarheid tot gevolg kunnen hebben. Het is daarom belangrijk om tijdig in gesprek te gaan over de mogelijkheden. In vervolggesprekken met de verpleegkundig specialist komen ook andere onderwerpen aan bod.” De verpleegkundig specialist heeft aandacht voor alles wat er in het leven van de AYA-patiënt speelt en de invloed van het medische traject hierop. Hij of zij vormt het eerste aanspreekpunt voor al hun vragen en problemen.
Het AYA-team bestaat uit zorgprofessionals die speciaal zijn opgeleid om jongvolwassenen met kanker zo goed mogelijk te begeleiden. De AYA-verpleegkundig specialisten hebben regelmatig overleg met het team AYA-zorg. In dat team overleggen ze met een medisch specialist en maatschappelijk werker om de zorg nog verder te verbeteren. Indien nodig worden ook zorgprofessionals van ander disciplines geraadpleegd. De AYA-zorg neemt de behandeling van de ziekte of de controle van de afspraken niet over. Hiervoor blijft je eigen behandelend arts verantwoordelijk.
AYA Zorgnetwerk
Het AYA-team van het Slingeland Ziekenhuis werkt samen met het Radboudumc en is onderdeel van het Nationaal AYA ‘Jong & Kanker’ Zorgnetwerk. Binnen dit netwerk worden AYA-zorgverleners ondersteund en geschoold, wordt wetenschappelijk onderzoek gedaan naar kanker bij jongvolwassenen en expertise gedeeld. Zo blijft alle kennis en kunde over ‘kanker op AYA-leeftijd’ steeds actueel. Het AYA-Zorgnetwerk is opgebouwd uit zes regionale zorgnetwerken waardoor AYA-zorg bij iedere AYA zo dichtbij als mogelijk voor handen is.
Binnen de regionale netwerken zijn er AYA-kenniscentra bij de UMC’s en het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis, waar AYA’s terecht kunnen met complexe problematiek. Het zorgnetwerk groeit omdat steeds meer ziekenhuizen en professionals uit de eerste lijn aansluiten. Samen gaan we uit van het principe: ‘Zorg, dichtbij huis als het kan, verder weg in een AYA-centrum als het moet."
Laatst bijgewerkt op: 27 februari 2023
